İran’ın İHA Atılımı: 4 Stratejik Değişiklik

İran’ın İHA Gücü: Bölgeselden Küresele

İran, insansız hava aracı (İHA) teknolojisinde önemli bir ilerleme kaydederek bölgesel bir aktörden küresel ölçekte etkili bir oyuncuya dönüştü. İran yapımı İHA’lar, düşük maliyetli, etkili ve çok yönlü olmaları sayesinde hem devlet hem de devlet dışı aktörler için tercih edilen asimetrik savaş araçları haline geldi. Bu teknolojik dönüşüm, Orta Doğu’daki çatışmaların dinamiklerini değiştirirken etkisi Rusya-Ukrayna savaşı gibi uluslararası arenalara da yayıldı.

Orta Doğu’da İran’ın İHA Stratejisi

İran, Orta Doğu’daki vekil gruplara verdiği destekle biliniyor ve bu destek İHA’larla daha da güçlenmiş durumda. İran yapımı İHA’lar, Yemen’de Husiler, Lübnan’da Hizbullah ve Irak ile Suriye’deki milis gruplar tarafından yoğun bir şekilde kullanılıyor. Bu İHA’lar, uzun menzilli saldırılar, keşif ve hedef odaklı saldırılar düzenlemek için kullanılarak Suudi Arabistan, İsrail ve ABD gibi aktörlerin operasyonel çevresini zorlaştırıyor.

İsrail ve İran İHA Tehdidi:

Hizbullah ve Hamas gibi İran destekli gruplar, İsrail’e yönelik keşif ve saldırı operasyonlarında İran yapımı İHA’ları kullanıyor. 2022’de İsrail’in Akdeniz’deki gaz platformlarını hedef alan İHA saldırıları, İran’ın yeteneklerinin artışını gözler önüne serdi. İsrail, bu tehditlere karşı Demir Kubbe ve David’in Sapanı gibi hava savunma sistemlerini geliştirirken İran’ın İHA üretim tesislerini hedef almak için Suriye’de operasyonlar düzenledi.

Yemen’deki Durum:

Husiler, İran’ın sağladığı Qasef-1 ve Sammad-3 gibi İHA’larla 2019’da Suudi Arabistan’daki Aramco tesislerine saldırarak küresel petrol arzını geçici olarak kesintiye uğrattı. Bu İHA’lar, Bab el-Mandeb Boğazı’nda uluslararası nakliye gemilerine ve ABD donanma gemilerine karşı da kullanılıyor.

Rusya-Ukrayna Savaşında İran İHA’ları

İran’ın İHA’ları, Rusya-Ukrayna savaşında da dikkat çekiyor. Rusya, İran yapımı Shahed-136 (Rusya’da Geran-2 olarak biliniyor) kamikaze İHA’larını Ukrayna altyapısını ve askeri hedefleri vurmak için kullanıyor. Mohajer-6 gibi daha gelişmiş İHA’lar ise keşif ve hassas saldırılarda etkili oluyor. Bu sistemler, düşük maliyetleri ve etkinlikleriyle küresel çapta endişe yaratıyor.

İran’ın İHA Teknolojisindeki Atılımı

İran, İHA üretimindeki başarısını, ABD ve İsrail yapımı ele geçirilmiş İHA’ların tersine mühendislik yöntemleriyle başlattı. Ababil ve Mohajer serisi gibi erken modeller basit ama etkiliydi. Son on yılda ise İran, dayanıklılık, hassasiyet ve yük kapasitesi açısından önemli ilerlemeler kaydetti. Shahed-129 ve Karrar gibi modeller, uzun menzilli keşif ve hassas güdümlü mühimmat taşıma gibi Batılı sistemlerle karşılaştırılabilir özellikler sunuyor.

Küresel Güvenlik Açısından Tehdit

İran yapımı İHA’lar, düşük maliyetleri ve kullanım kolaylıkları nedeniyle asimetrik savaşta etkili araçlar olarak görülüyor. Bu sistemlerin vekil gruplar ve devlet aktörlerine ihraç edilmesi, İran’ın etki alanını Orta Doğu’nun ötesine taşıyor. Rusya-Ukrayna savaşı gibi büyük çaplı çatışmalarda İran İHA’larının kullanımı, küresel güvenlik için artan bir tehdit oluşturuyor.

Bu tehditlerin azaltılması yalnızca ileri seviye karşı-İHA teknolojilerinin geliştirilmesiyle değil, aynı zamanda İran’ın üretim kapasitesini sınırlayacak uluslararası yaptırımlar ve diplomatik çabalarla mümkün olabilir.