Çin, ABD Keşif Uçağını Tayvan Yakınlarında J-10C ile Önledi

Çin Savaş Uçağı, ABD Keşif Uçağını Tayvan Yakınlarında Durdurdu

3 Nisan 2025 sabahı Çin’e ait bir J-10C savaş uçağı, Tayvan’ın güneybatısında bulunan uluslararası hava sahasında uçmakta olan bir ABD RC-135W Rivet Joint keşif uçağını önledi. Tayvan’ın Hengchun Yarımadası açıklarında gerçekleşen bu karşılaşma, iki taraf arasında telsiz üzerinden yapılan doğrudan bir diyalogla dikkat çekti. Çinli pilot, ABD uçağının Çin-Tayvan arasında tanımladığı 24 deniz mili sınırına girdiğini iddia ederek “Niyetiniz nedir?” sorusunu yöneltti. ABD pilotu ise “Uluslararası hukuka uygun şekilde uluslararası hava sahasında görev yapıyorum” yanıtını verdi.

Gerginlik tırmanmadan, ABD uçağı görevine devam etti ve herhangi bir fiziksel çatışma yaşanmadı. Ancak olay, Çin’in Tayvan çevresindeki askeri baskısını artırdığı bir dönemde yaşandı.

Hedef RC-135W: Elektromanyetik İstihbarat mı?

Olayın ardından açık kaynaklı uçuş verileri ve medya analizleri, önlenen uçağın yüksek olasılıkla RC-135W Rivet Joint tipi bir stratejik keşif uçağı olduğunu gösterdi. Çinli emekli deniz subayı Lu Lishi, olay sonrası katıldığı televizyon programında uçağın F-15 ya da F-16 olmadığını, büyük olasılıkla P-8A Poseidon ya da RC-135W olduğunu belirtti.

Uçuş verilerine göre uçak, Japonya’ya bağlı Ryukyu Adaları’ndan havalanmış, Tayvan’ın yaklaşık 100 km kuzeyine kadar yaklaşmıştı. RC-135W’nin ADS-B vericisi açıktı, bu sayede uçuş rotası detaylı biçimde takip edilebildi. Telsiz kayıtları ve sinyal analizleri, uçağın elektromanyetik yayınları ve uzun menzilli füze testlerine ait telemetrik verileri toplamaya çalıştığını ortaya koydu. Uçağın, Çin’in “Strait Thunder-2025A” adlı tatbikatının ikinci gününe denk gelen bir zamanlamada bu görevde olduğu belirtildi.

Ancak Tayvan kaynakları, uçağın tatbikatın canlı atış safhasından yaklaşık bir saat önce bölgeden çekildiğini ve Çin savaş uçaklarının RC-135W’yi bölgeden çıkmaya zorlamış olabileceğini aktardı.

Çin’in Tatbikatları Artarken ABD Gözetimi Sürüyor

Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun (PLA) “Strait Thunder-2025A” tatbikatı, 2 Nisan akşamı sona ermişti. Ancak Shandong uçak gemisi grubu, bölgedeki faaliyetlerini sürdürdü. Tayvan Savunma Bakanlığı (MND), bu grubun Bashi Kanalı’nın batısında faaliyet gösterdiğini bildirdi. Bu bölge, Güney Çin Denizi ile Filipin Denizi’ni birbirine bağlayan stratejik bir su yoludur. ABD’nin keşif ve denizaltı karşıtı uçuşları bu alanda yoğun şekilde sürmekte ve sık sık Çin savaş uçakları tarafından taciz edilmektedir.

2-3 Nisan tarihleri arasında Tayvan MND, 59 Çin savaş uçağı, 23 donanma gemisi ve 8 devlet destekli sivil gemi tespit ettiğini duyurdu. Bu uçaklardan 31’i, Tayvan Boğazı’nın orta hattını geçerek Tayvan’ın hava savunma tanımlama bölgesine (ADIZ) girdi. Tayvan, bu yoğun faaliyete karşılık olarak hava kuvvetleri, donanma unsurları ve kıyı füze sistemlerini harekete geçirdi.

Çin-Tayvan Hattında Gerilim Sürekli Tırmanıyor

2024 yılı boyunca Tayvan, Çin’e ait uçakların ADIZ bölgesine 1.000’den fazla kez girdiğini kaydetti. Bu uçuşların çoğu Tayvan hava sahasını ihlal etmese de, bölgedeki gerilimi artırdığı değerlendiriliyor. Çin savaş uçakları sıklıkla Tayvan Boğazı’ndaki orta hattı geçiyor; bu hat daha önce askeri gerilimi azaltmak amacıyla gayriresmî bir sınır olarak kabul edilirdi.

Çin pilotları, telsiz üzerinden sık sık “Burası bizim hava sahamıza giriyor”, “Burası bizim toprağımız” gibi ifadelerle uyarılarda bulunuyor. Ancak uluslararası hukuka göre 24 deniz mili genişliğindeki “bitişik bölge”, hava sahası egemenliği sağlamaz. ABD ise bu alanlarda faaliyet göstermeye devam edeceğini defalarca açıklamıştır.

Tayvan Ordusu Alarm Durumunda

Tayvan ordusu, Çin’in artan faaliyetlerine karşı sürekli teyakkuzda. Fransız Le Monde gazetesi, Tayvan’daki Hsinchu Hava Üssünde görev yapan Mirage 2000 pilotları ile görüştü. Pilotlar, Çin uçaklarına karşı anlık kalkış görevi için sürekli hazır bekletiliyor. Zırhlı hangarlarda, teknisyenler hızlı mühimmat yüklemesi ve kontroller için sürekli görev başında. Pilotlar, görev sayısındaki belirgin artışı doğruladı.

ABD uçaklarının Çin tarafından önlenmesi yeni bir durum değil. 2025 yılı Ocak ayında da benzer bir telsiz kaydında Çin tarafının Tayvan’ın 24 deniz mili bölgesini tanımadığı ve Tayvan’ın Çin’in bir parçası olduğu yönünde beyanlarda bulunduğu biliniyor.

Bölgedeki ülkeler ve uluslararası gözlemciler, Tayvan Boğazı‘nda yaşanabilecek olası yeni gerilimleri yakından takip ediyor. PLA’nın süregelen tatbikatları, Çin askeri varlığının bölgede sürekli hale gelmesi ve yabancı askeri unsurların yakın faaliyetleri nedeniyle ortam son derece kırılgan. Tayvan, Çin’in bu tür eylemlerden kaçınmasını isterken; ABD, uluslararası hukuk çerçevesinde görevlerine devam edeceğini yineledi.