Ayın karanlık yüzüne ilk inen ülke orada ne yaptı

Chang Kelimesinin Anlamı

“Chang” kelimesi, Çin mitolojisinde Ay tanrıçası Chang’enin adından gelir. Çin mitolojisine göre, Chang’e, ölümsüzlük iksirini içerek Ay’a uçmuş ve orada yaşamaya başlamıştır. Ay ile olan bu mitolojik bağlantı, Çin’in Ay keşif programına da ilham kaynağı olmuştur. “Chang’e”, hem kültürel hem de bilimsel anlamda Çin’in Ay misyonlarının adını yansıtan önemli bir semboldür.

Çin’in Ay’ın karanlık yüzüne inen ilk uzay aracı büyük bir başarıydı! Bu görev, Chang-4 olarak biliniyor ve Çin’in Ay keşif programındaki önemli adımlarından birisidir. Change- 6 da Ay yüzeyinden Ay toprağı getiren diğer bir önemli görevdir. Çin Ay ile yakından ilgileniyor bu nedenle Rusya ile Ay için iş birliği yapıyor.
Çin daha önce de Ay görevleri için için uydu gönderdi bunlardan birisi de Çüeçiao-2” (Saksağan Köprüsü-2) adlı uydudur.
Chang görevlerine yakından bakalım.

Çin’in Ay Keşif Programı: Chang’e Görevleri nelerdir

Chang’e programı, Çin’in Ay’ı keşfetmek için geliştirdiği kapsamlı bir uzay araştırma girişimidir. Bu program adını, Çin mitolojisindeki Ay tanrıçası “Chang” den almıştır.

Chang’e Görevlerinin Aşamaları

Yörünge Görevleri:

Chang’e-1 (2007): Çin’in Ay keşif programının ilk görevi olarak Ay’ı yörüngeden haritalamak amacıyla gönderilmiştir.
Chang’e-2 (2010): Daha yüksek çözünürlüklü haritalama ve Ay yüzeyinin detaylı incelenmesi için görevlendirilmiştir.

İniş ve Yüzey Keşfi:

Chang’e-3 (2013): Ay yüzeyine yumuşak iniş yapan ilk Çin görevidir ve Yutu-1 adlı keşif aracıyla birlikte çalışmıştır.

Chang’e-4 (2019): Ay’ın uzak (karanlık) yüzüne başarılı bir şekilde iniş yapan ilk görevdir ve Yutu-2 adlı keşif aracıyla birlikte çalışmaktadır. Halen yani 2019 dan beri Ay yüzeyindedir. Yutu-2 keşif aracı hâlâ Ay’ın yüzeyinde aktif olarak çalışmaktadır. 2019 yılında Ay’ın karanlık yüzüne iniş yapan Chang’e-4 görevinin bir parçası olarak görevine başlayan Yutu-2, başlangıçta üç aylık bir operasyon süresi için tasarlanmıştı.

Ancak, bu süreyi büyük ölçüde aşarak yaklaşık altı yıldır faaliyetlerine devam etmektedir. Yutu-2, Ay’ın Güney Kutbu-Aitken Havzası’ndaki Von Kármán kraterinde keşiflerini sürdürmektedir. Eylül 2024 itibarıyla, araç 71 Ay günü boyunca çalışmış ve toplamda 1.613 metre yol kat etmiştir.

Bu etkileyici performansıyla Yutu-2, Ay yüzeyinde en uzun süre çalışan keşif aracı unvanını elde etmiştir. Görev süresi boyunca, Ay’ın yüzeyi ve yeraltı yapısı hakkında değerli veriler toplamış, bilim insanlarına Ay’ın jeolojisi ve tarihi hakkında önemli bilgiler sağlamıştır.

Yutu-2’nin bu uzun soluklu görevi, Çin’in uzay araştırmalarındaki yeteneklerini ve Ay keşiflerindeki kararlılığını göstermektedir.

Örnek Toplama ve Geri Dönüş 

Chang’e-5 (2020): Ay yüzeyinden Dünya’ya yaklaşık 1.73 kg toprak ve kaya örneği getirmiştir.
Chang’e-6 (2024): Ay’ın uzak (karanlık) yüzünden örnek toplamak amacıyla planlanmış bir görevdir. Görev, 2024 yılında başarıyla tamamlanmış ve dönüş kapsülü 25 Haziran 2024 tarihinde Çin’in İç Moğolistan Özerk Bölgesi’ne inmiştir.

Chang’e-4 Görevi ve Ay’ın Karanlık Yüzü

Ay’ın karanlık yüzü, Dünya’dan görülemeyen yarısıdır. Bu bölge, sürekli gölgede kalmaz; Ay’ın dönüşü nedeniyle Güneş ışığı alır ancak Dünya ile doğrudan iletişim kuramaz. Bu da onu hem teknik hem bilimsel açıdan keşfetmesi zor bir hedef haline getirir.

Bilimsel Önemi

Farklı Jeolojik Yapı:
Ay’ın karanlık yüzü, yüzeyindeki büyük havzalar ve dağlık bölgelerle jeolojik olarak ilginçtir.
Güneş Radyasyonu Çalışmaları:
Bu yüz, Dünya’nın elektromanyetik sinyallerinden izole olduğu için radyoastronomi çalışmaları için ideal bir yer.

Çin’in Başarısındaki Kritik Faktörler

İletişim Uydusu: Queqiao
Dünya ile doğrudan iletişim mümkün olmadığı için Çin, Queqiao uydusunu Ay’ın yörüngesine yerleştirerek bir bağlantı köprüsü oluşturdu. Bu, karanlık yüz keşfi için teknik bir zorunluluktu.

Bilimsel Cihazlar
Chang’e-4 ve Yutu-2, Ay yüzeyinde ve alt tabakasında şu çalışmaları yaptı:

• • • Toprak kimyasının analizi.
    • Yüzey sıcaklığı ölçümleri.
    • Ay’da su izleri arama.

Chang’e-4 Görevi Hakkında

Amaç

Ay’ın karanlık yüzüne inen ilk insan yapımı uzay aracı olmak ve Ay’ın bu bölgesinin jeolojik yapısını ve çevresini incelemek. Güneş rüzgarlarının Ay yüzeyindeki etkilerini anlamak ve düşük frekanslı radyo astronomisi yapmak şeklinde özetlenebilir.

Fırlatma

• Fırlatma Tarihi: 7 Aralık 2018
• Taşıyıcı Roket: Long March 3B
• Fırlatma Yeri: Xichang Uydu Fırlatma Merkezi

İniş ve Görev Süreci

• Ay İniş Tarihi: 3 Ocak 2019
• İniş Noktası: Güney Kutbu-Aitken Havzası’nda yer alan Von Kármán Krateri
  (Ay’ın karanlık yüzünde en büyük ve en eski çarpma havzalarından biri.)

Görev Araçları

Lander (İniş Aracı):
Ay yüzeyine bilimsel cihazlar yerleştirmek ve ölçümler yapmak. Toprak analizi, yüzey sıcaklığı ölçümü gibi görevler. iniş aracı olan Lander Bilimsel cihazlar ve iletişim ekipmanları taşıyan sabit bir platformdur.

Yutu-2 (Jade Rabbit-2) Rover:
Bu araç yani Yutu-2 (Jade Rabbit-2) Rover İniş aracından ayrılarak Ay yüzeyinde keşif görevleri yapan hareketli bir keşif aracıdır. Hareketli keşif aracı olarak, yüzeyi ve mineralleri incelemek için üretilmiştir.

İlkler ve Başarılar

• Ay’ın karanlık yüzüne başarılı bir iniş yapan ilk uzay aracı.
• Düşük frekanslı radyo astronomisi için deneyler gerçekleştirildi.
• Çin’in uzay teknolojisindeki kapasitesini ve hedeflerini ortaya koydu.

Stratejik ve Bilimsel Önemi

• Yeni Keşifler: Ay’ın karanlık yüzü, Dünya’dan görülemediği için geçmişte çok az incelenebilmişti. Chang’e-4, bu bilinmezliği azaltmaya yönelik büyük bir adımdı.
• Uluslararası İşbirliği: Görevde kullanılan cihazların bazıları Avrupa ülkeleri ve Rusya ile işbirliği içinde geliştirildi.
• Geleceğe Hazırlık: Chang’e-4’ün başarısı, Çin’in Ay’da kalıcı üsler kurma ve insanlı görevler gerçekleştirme hedefleri için zemin hazırladı.

İniş ve Görev Koordinasyonu

• İniş Aracı ve Rover: 3 Ocak 2019’da birlikte Ay yüzeyine iniş yaptılar.
  • bu İniş aracı sabit bir konumda çalışırken, Yutu-2 rover iniş aracından ayrıldı ve yüzeyde serbestçe hareket etmeye başladı.
  • Rover, iniş aracının iletişim sistemini kullanarak Dünya ile bağlantı kurdu, çünkü Ay’ın karanlık yüzünden doğrudan Dünya’ya iletişim kurmak mümkün değil.

Üretici ve Geliştirici Şirketler

Bu iki araç, Çin’in uzay sanayisinin öncü kurumları tarafından tasarlandı ve üretildi:

China Aerospace Science and Technology Corporation (CASC)

1. • Çin’in devlet destekli ana uzay teknolojisi şirketidir.
   • Chang’e-4’ün genel yönetimi ve üretim süreçlerinin lideri.

China Academy of Space Technology (CAST)

1. • CASC’nin bir alt kuruluşu olan CAST, Chang’e-4 Lander ve Yutu-2 Rover’ın ana geliştiricisidir.
   • Araçların tasarımı, üretimi ve test süreçlerini yürütmüştür.

Harbin Institute of Technology (HIT)
İniş ve rover sistemlerinin bazı özel bilimsel cihazlarını geliştiren önemli bir akademik kuruluştur.

Çin’in Uzay Ajansı: CNSA (China National Space Administration)

CNSA, Chang’e-4’ün görev planlamasını ve operasyonlarını yöneten ana uzay ajansıdır.

Görevin Başarıları İçin Neden Bu Kadar Önemli?

• İletişim Sorunu Çözümü: Ay’ın karanlık yüzü doğrudan Dünya ile iletişim kuramaz. Bu nedenle Çin, Queqiao iletişim uydusunu özel olarak fırlattı ve bu uydu, Lander ve Rover’ın Dünya ile bağlantısını sağladı.
• Ekipman Uyumlu Çalışması: İniş aracı ve rover birbirini tamamlayan bilimsel cihazlar taşıyordu ve görevleri senkronize şekilde yürüttüler.

Chang’e-4, Ay keşfi tarihinde teknolojik bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor. Çin’in uzay teknolojilerindeki ilerlemesini ve stratejik hedeflerini gözler önüne seren önemli bir proje!

Görev Süresi

• Görev Süresi:
  • Chang’e-4 Lander: Ay yüzeyinde halen çalışmaya devam ediyor. (Uzun süreli bir görev olarak tasarlandı.)
  • Yutu-2 Rover: Beklenenden çok daha uzun bir süre çalışarak 4 yılı aşkın süredir görevine devam ediyor (2024 yılı itibariyle).

Yutu-2’nin Katettiği Mesafe

• Kaç Kilometre Yol Aldı?
  • Yutu-2 rover, 2024 yılı itibariyle yaklaşık 1.5 kilometre yol katetti.
  • Bu, Ay’ın karanlık yüzündeki en uzun mesafeyi kat eden rover oldu.

Enerji Kaynağı

• Güneş Panelleri:
  • Rover ve iniş aracı, enerji kaynağı olarak güneş panellerini kullanıyor.
  • Güneş ışığı olmadığında ise araçlar, radyoizotop ısıtıcı üniteleri (RHUs) ile sıcaklıklarını koruyor ve ekipmanlarının donmasını engelliyor.

Dünya’ya Ne Kadar Toprak Getirdi?

• Chang’e-4 görevi Dünya’ya toprak veya kaya örneği getirmedi.
  • Bu görev, Ay yüzeyinde incelemeler yapmak ve veri toplamak üzere tasarlanmıştı.
  • Chang’e-5 ise Çin’in Dünya’ya Ay örnekleri getiren ilk göreviydi (2020).

Maliyet

• Tahmini Maliyet:
  • Chang’e-4 görevinin maliyeti yaklaşık 1.2 milyar USD olarak tahmin ediliyor.
  • Bu, hem iniş aracını hem de roverı kapsayan tüm görev sürecini içeriyor.

Dünya’ya İniş ve Lokasyon

• Chang’e-4 veya Yutu-2 Dünya’ya dönmedi.
  • Bu görev, Ay yüzeyinde incelemeler yapması için planlandı ve araçlar Ay’da kalıcı olarak bırakıldı.
  • Dünya’ya dönen ilk Çin Ay görevi, Chang’e-5 oldu.

Ay’ın karanlık yüzü tarih boyunca gizemini korumuş ve bilim insanlarının ilgisini çekmiştir. Çin’in Chang’e programı, bu gizemi çözmeye yönelik büyük bir adım. Chang’e-4 görevi, özellikle Ay’ın karanlık yüzüne yapılan ilk yumuşak iniş olmasıyla dikkat çekiyor. Ay’ın karanlık yüzü, Ay’ın Dünya’ya sürekli dönmeyen tarafı olduğu için doğrudan gözlemlenemiyor ve bu nedenle keşif misyonları açısından bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor.

Gelecek Görevler (Ay Üssü)

Chang’e-7: Ay’ın güney kutbuna iniş yaparak su ve buz kaynaklarını araştırmayı hedefleyen bir görev olarak planlanmaktadır.
Chang’e-8: Ay yüzeyinde bir araştırma üssü kurma hazırlıklarına destek vermek amacıyla planlanmaktadır.
Ay Üssü: Çin, 2030’lara kadar Ay’da kalıcı bir araştırma üssü kurmayı hedefliyor.
Uluslararası İşbirlikleri: Ay keşifleri için Rusya ve diğer ülkelerle iş birliği projeleri planlanıyor.