ABD ve İran’ın Askeri Tatbikat Geçmişine göz atalım

ABD ve İran, doğrudan ikili veya çok uluslu bir askeri tatbikatta hiçbir zaman bir araya gelmemiştir. İki ülke arasındaki ilişkiler, özellikle 1979 İran İslam Devrimi‘nden bu yana düşmanca bir seyir izlemiştir. ABD, İran’ı bölgedeki istikrarsızlık unsurlarından biri olarak görürken, İran ise ABD’yi düşman bir güç olarak değerlendirmektedir.
Aslında ABD tatbikat uygulamaları ile siyasi ve ekonomik birlikteliği beraber yürütmek istemektedir.

ABD ve İran’ın Askeri Tatbikat Geçmişi

1979 Öncesi İş Birliği

• 1979’daki İran İslam Devrimi’nden önce, İran ve ABD müttefik konumundaydı. İran, ABD’den yoğun askeri yardım alıyor ve bölgedeki NATO müttefikleriyle ortak tatbikatlara katılıyordu.
• CENTO Tatbikatları: İran, ABD, Türkiye, Pakistan ve İngiltere’nin yer aldığı CENTO (Merkezi Antlaşma Örgütü) kapsamında ortak tatbikatlara katılmıştı.

1979 Sonrası Düşmanca İlişkiler

• İran İslam Devrimi’nden sonra ABD ve İran arasında doğrudan hiçbir askeri iş birliği kalmamıştır.
• ABD, İran’ı “teröre destek veren devletler” listesine almış ve İran’a karşı geniş çaplı askeri yaptırımlar uygulamıştır.
• İran, ABD’yi bölgedeki en büyük tehdit olarak tanımlamış ve düzenlediği tatbikatları genellikle ABD’ye karşı bir “gözdağı” olarak gerçekleştirmiştir.

Çok Uluslu Ortamda İran ve ABD

• 2001-2003 Afganistan Operasyonları: ABD, İran’la doğrudan bir tatbikat yapmamış olsa da, 11 Eylül saldırılarının ardından Taliban’a karşı yürütülen savaşta İran ile sınırlı bir istihbarat paylaşımı yapmıştır. Ancak bu geçici bir durum olmuş ve hiçbir ortak tatbikat gerçekleştirilmemiştir.
• 2015 Nükleer Anlaşması Süreci: İran, 2015’te P5+1 ülkeleri (ABD, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin ve Almanya) ile nükleer anlaşmaya varmış olsa da, bu süreç askeri tatbikatları kapsamamıştır.

ABD ve İran’ın Ayrı Ayrı Yaptığı Tatbikatlar

• ABD, İran’a Karşı Tatbikatlar Düzenliyor: ABD, İsrail, Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleriyle düzenli olarak İran’a karşı tatbikatlar yapmaktadır.
• İran, ABD’ye Karşı Tatbikatlar Düzenliyor: İran, Çin ve Rusya ile düzenli tatbikatlar yapmakta ve bunları ABD’ye karşı askeri caydırıcılık mesajı olarak sunmaktadır.

ABD ve İran askeri tatbikatta bir araya gelmedi ama sahada hep beraberler

• 1979’dan beri hiçbir ortak tatbikat yapılmamıştır.
• İran ve ABD, tatbikatlarını genellikle birbirlerine karşı güç gösterisi amacıyla yapmaktadır.
• İran, Rusya ve Çin ile çok uluslu tatbikatlara katılırken, ABD ise NATO ve Körfez ülkeleriyle tatbikat yapmaktadır.

Sonuç olarak İran devriminden sonra  ABD ve İran düşman iki devlet olarak doğrudan ya da dolaylı hiçbir tatbikatta yer almamıştır ve yakın gelecekte de bu yönde bir gelişme beklenmemektedir.